CBCT چیست؟

Computed Tomography یک روش تصویربرداری است که به اختصار CT نامیده می شود، جهت تهیه تصاویر کراس سکشنال (مقطعی) استفاده می شود و اسکنر CT شامل تیوب اشعه) X بادبزنی شکل) و یک مجموعه از آشکارسازها (دتکتورها) می باشد که دتکتور اشعه x خارج شده از بیمار را اندازه می گیرد. امروزه معرفی دستگاههای CBCT با دوز کمتر، هزینه پایین و دقت بیشتر در اندازه گیری های کرانیوفاسیال استفاده از CT را محدود نموده است. لذا استفاده از CBCT در کلینیک طی سالهای اخیر افزایش یافته است. CT مدیکال با CBCT در مورد منبع اشعه X دتکتورها و الگوهای بازسازی متفاوت است. اساس تکنیکCBCT، دسته پرتو مخروطی است که بر روی دتکتور دو بعدی متمرکز شده است. دسته پرتو یکبار و یک دور چرخش 360 درجه را انجام داده و تولید یک سری تصاویر دو بعدی می نماید. سپس این تصاویر به صورت داده های سه بعدی بوسیله الگوریتم پیچیده CBCT که feld kamp و همکاران در سال 1984 ارائه دادند، در می آید. همچنین CBCT نسبت به Compact , CT بوده که استفاده از آن را در کلینیک دندانپزشکی آسان می سازد. مهمترین استفاده از CBCT در کلینیک شامل درمانهای جراحی ایمپلنت و جراحی های ماگزیلوفاسیال است. دقت بالای تصاویر بدست آمده از CBCT و امکان تهیه تصاویر سه بعدی از ساختارها و امکان اندازه گیری روی تصاویر، باعث استفاده بیشتر CBCT در بسیاری امور تشخیصی و درمانی دندانپزشکی شده است. با وجود اینکه اسکن CBCT هنوز برای همه درمانهای ارتودنسی استفاده نمی شود، به هر حال برای بیماران با آنومالی های کرانیوفاسیال، شکافهای صورتی و یا در موارد جراحی ارتوگناتیک،تصاویر دقیق CBCT مزایای بسیاری دارد.

CBCT نسبت به CT دارای مزایایی است که به اختصار به شرح آنها می پردازیم.
1- محدودیت اشعه ایکس: کاهش سایز ناحیه تابش اشعه توسط کولیماسیون اشعه باعث کاهش دوز می گردد. CBCT این قابلیت را دارد که اشعه را برای کارهای تشخیصی خاص به مناطق ویژه ای محدود کند.
2- دقت تصویر: از آنجا که Volumetric data از ساختارهای مکعبی کوچکی به نام وکسل تشکیل شده است، سایز آنها دقت تصویر را تعیین می کند. در CT و کسل های anisotropic به کار می رود که عمق آنها 2-1 میلی متر است، در حالی که در CBCT و کسل ها ایزوتروپیک(در ابعاد x، y و z برابر هستند) بوده و در دامنه ای بین 4/0-125/0 میلی متر واقع اند.

3- زمان سریع اخذ تصویر: از آنجا که همه تصاویر basis در یک چرخش منفرد CBCT به دست می آیند زمان تصویربرداری سریع تر است.

4- کاهش دوز: دوز موثر تابش CBCT در دامنه متوسط 3/50-6/3 میکروسیورت، نسبت به CT کاهش بسیاری دارد، دامنه متوسط CT برای فک پایین 3324-1320 میکروسیورت و برای فک بالا 1420-1031 میکروسیورت می باشد.
5- کاهش آرتیفکت: CBCT نسبت به CT، آرتیفکت فلزی کمتری را نشان می دهد.

باز سازی تصاویر
قطعات بازسازی شده برای ایجاد یک تصویر حجمی منفرد با هم ترکیب می شوند، مجموع داده های حجمی، گردآوری همه وکسل های در دسترس می باشد و به عنوان تصاویر بازسازی شده ثانویه در سه پلان ارتوگنال (اگزیال، ساژیتال و کرونال) نمایش داده می شود.

تصاویر حجمی دیجیتال با استفاده از نرم افزارهای تخصصی خاصی قابل مشاهده میباشد، این نرم افزارها از تکنیکی به نام windowing & leveling استفاده می کنند تا به اپراتور امکان بازسازی و ارزیابی همه اطلاعات را بدهند، به علت ماهیت ایزوتروپیک داده های حجمی، داده ها می¬توانند به صورت غیر ارتوگنال برش داده شوند، اغلب نرم افزارها تصاویر غیر ارتوگنال دو بعدی را فراهم می کنند که به عنوان multiplanar reformation MPR)) ارجاع داده می شوند. بعضی از انواع MPR شامل reformation مایل، با پلان انحنادار و reformation ترانس پلانار سریال می باشد

کاربردهای CBCT
تكنولوژي CBCT تأثير اساسي در تصويربرداري فك و صورت داشته است. CBCT نبايد جايگزين پانوراميك يا راديوگرافي هاي معمولي در نظر گرفته‌شود بلكه بايد به عنوان يك روش تكميلي براي كاربرد هاي خاص باشد. تكنيك CBCT مخصوصاً براي تصويربرداري دنتوماگزيلوفاسيال طراحي شده است و پتانسيل بهبود و ارتقاء تشخيص هاي پيشرفته در دندان‌پزشكي را دارد. استفاده ي باليني از تصاوير CBCT از ناحيه ي دهان و ماگزيلوفاسيال در جراحي دنتو آلوئولار و ماگزيلوفاسيال، ايمپلنتولوژي، دندان‌پزشكي عمومي و تخصصي افزايش يافته‌است . شايد بيشترين كاربرد CBCT در طراحي قرار دادن ايمپلنت هاي دنداني باشد. CBCT تصاوير كراس سكشنال از ارتفاع استخوان آلوئولار، پهنا و زاويه را تأمين مي كند و به طور دقيق ساختارهاي حياتي نظير كانال عصبي آلوئولار تحتاني در منديبل و يا سينوس در ماگزيلا را ترسيم مي كند. تصويربرداري CBCT در تشخيص، ارزيابي و آناليز ارتودنسي و آنومالي هاي ماگزيلوفاسيال استفاده شده‌است. CBCT موقعيت دندان هاي نهفته و اضافي و رابطه ي آن ها را با ريشه هاي مجاور يا ديگر ساختارهاي آناتوميك نمايش مي دهد. هم چنين می تواند اطلاعاتی درباره ي خصوصيات مورفولوژي و ابعاد كام، شيب دندان، تحليل ريشه و عرض استخوان آلوئول موجود براي حركت باكولينگوال دندان كسب شود. CBCTتصاوير مالتي‌پلانار و سه بعدي از كنديل و ساختارهاي اطراف را تأمين مي كند تا آناليز و تشخيص خصوصيات مورفولوژي استخوان، فضاي مفصل و عملكرد ديناميك، كه كليدهاي مهم جهت تأمين نتايج درمان مناسب در بيماران با علائم و نشانه هاي درد و کاهش دامنه حرکت مفصل ، را سهولت بخشد. تصويربرداري CBCT مي‌تواند خصوصيات بيماري مفصلي دژنراتيو، آنومالي هاي تكاملي كنديل، انكيلوز و بيماري آرتريت روماتوئيد را ترسيم كند. CBCT مي تواند در ارزيابي بسياري از بيماري هاي فكين، به-ويژه مشكلات دنداني مانند كانين هاي نهفته، دندان هاي اضافي، دندان هاي شكسته شده يا دونيم‌شده، ضايعات پري اپيكال و بيماري هاي پريودنتال كمك‌كننده باشد.